Zakażenie wirusem cytomegalii (CMV)

Ludzki wirus cytomegalii (CMV) to wirus zawierający podwójną nić DNA, zaliczany do rodziny Herpesviridae. Jest szeroko rozpowszechniony w środowisku naturalnym, a jego jedynym rezerwuarem jest człowiek. Częstość występowania zakażeń na świecie waha się od 40 – 100% i jest najwyższa w krajach rozwijających się i o niskim statusie socjoekonomicznym. Szacuje się, że w Polsce przeciwciała swoiste dla przebytego zakażenia CMV obecne są u 70% populacji w tym u 90% kobiet w wieku rozrodczym. Zakażenia szerzą się przez kontakt z płynami ustrojowymi (ślina, krew, mocz, mleko kobiece), kontakty seksualne, wertykalnie od matki do płodu, jak również przez przeszczepione narządy. Po zakażeniu pierwotnym wirus pozostaje w organizmie człowieka już do końca życia, jako zakażenie utajone (latentne), przede wszystkim w tkance łącznej, nabłonkach i leukocytach. U osób bez zaburzeń odporności objawy zakażenia pierwotnego są zwykle łagodne, grypopodobne lub mononukleozopodobne i trwają 2-4 tygodnie, bądź zakażenie ma przebieg bezobjawowy. U osób o obniżonej odporności zarówno zakażenie pierwotne, jak i reaktywacja zakażenia utajonego może powodować groźne dla zdrowia i życia powikłania.

Infekcja pierwotna u ciężarnej lub w okresie okołokoncepcyjnym, jak również reinfekcja czy reaktywacja zakażenia zagraża zarażeniem i zakażeniem płodu oraz rozwinięciem się cytomegalii wrodzonej. W przypadku infekcji pierwotnej odsetek transmisji wertykalnej od matki do płodu wynosi ok. 50%, podczas gdy w przypadku reinfekcji czy reaktywacji zakażenia jest to około 1%. Objawy zakażenia wewnątrzmacicznego rozwijają się u ok. 10% zakażonych płodów i mogą być widoczne w badaniu ultrasonograficznym oraz w badaniu rezonansem magnetycznym jako poszerzenia komór bocznych mózgu, zwapnienia i zmiany torbielowate OUN, zwapnienia w wątrobie, ograniczenie wzrastania płodu, obumarcie płodu, małowodzie, wielowodzie, placentomegalia czy zwapnienia w łożysku. Obecność infekcji u płodu można potwierdzić na podstawie badania DNA wirusa w płynie owodniowym. Szacuje się że DNA CMV pojawia się w płynie owodniowym powyżej 6 tygodni od wystąpienia zakażenia u matki, a objawowe zakażenie u noworodka obserwuje się, gdy poziom replikacji wynosi 100 000 kopii w 1 ml płynu. Objawy kliniczne i ich nasilenie zależą od okresu, w którym doszło do zakażenia. Zakażenia w I trymestrze ciąży mogą prowadzić do uszkodzenia OUN, małogłowia czy uogólnionej cytomegalii z 20-30% ryzykiem zgonu wewnątrzmacicznego. Zakażenie w II i III trymestrze częściej powodują zapalenie wątroby, płuc, mięśnia sercowego czy uszkodzenie siatkówki i naczyniówki oka. Uszkodzenie słuchu natomiast może występować niezależnie od czasu zakażenia. Każde z tych powikłań może w znaczący sposób obniżać jakość życia zakażonej osoby.