Zakażenie wirusem cytomegalii (CMV) to jedno z najczęstszych zakażeń wewnątrzmacicznych, które może wystąpić u kobiet w ciąży. Konsekwencje zakażenia dla rozwijającego się płodu mogą być poważne. W tym artykule wyjaśnimy, czym jest zakażenie wirusem cytomegalii, jakie są objawy cytomegalii u kobiet ciężarnych, jak przebiega leczenie cytomegalii oraz jakie ryzyko niesie ze sobą cytomegalia w ciąży dla dziecka.
Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży — objawy i diagnostyka
Zakażenie CMV u kobiet ciężarnych często przebiega bezobjawowo, co utrudnia wczesne wykrycie infekcji. Jeśli pojawiają się objawy cytomegalii, to zwykle są one niespecyficzne i przypominają przeziębienie lub grypę — gorączka, bóle mięśni, ból gardła, powiększenie węzłów chłonnych, a czasem wysypka skórna. W wielu przypadkach zakażenia bezobjawowe stanowią większość infekcji, co podkreśla znaczenie badań serologicznych w ciąży, które pozwalają na wykrycie obecności przeciwciał IgM i IgG oraz ocenę awidności przeciwciał, co pomaga rozróżnić zakażenie pierwotne od wtórnego.
Czy CMV wpływa na dziecko w ciąży? Ryzyko zakażenia płodu i jego następstwa
Wirus CMV może przenikać przez łożysko do płynu owodniowego i zakażać płód. Ryzyko przeniesienia wirusa na dziecko jest znacznie wyższe w przypadku zakażenia pierwotnego — sięga 30–50%, podczas gdy w zakażeniach wtórnych wynosi około 1- 3%. Największe zagrożenie dla dziecka niesie cytomegalia w I trymestrze ciąży, ponieważ w tym okresie rozwijają się najważniejsze narządy płodu. Zakażenie w tym czasie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak małogłowie, zapalenie mózgu, zwapnienia śródmózgowe, zapalenie siatkówki, a także ograniczenie wewnątrzmacicznego wzrostu, powiększenie wątroby i śledziony czy niedosłuch czuciowo-nerwowy, niedorozwój neurologiczny.
Zakażenie CMV w ciąży może skutkować także poronieniem, wewnątrzmacicznym obumarciem płodu czy przedwczesnym porodem. U noworodków z wrodzonym zakażeniem CMV często stwierdza się objawy chorobowe takie jak żółtaczka, mała masa urodzeniowa, wybroczyny i wysypka skórna. Niestety, niektóre objawy, np. niedosłuch czy opóźnienia rozwoju umysłowego, mogą ujawnić się dopiero po kilku miesiącach lub latach życia dziecka.
Diagnostyka i badania przesiewowe w kierunku zakażenia CMV u kobiet w ciąży
Ważnym elementem opieki nad kobietą ciężarną jest badanie serologiczne na obecność przeciwciał przeciwko wirusowi CMV. Oznaczenie poziomu przeciwciał IgM i IgG oraz ich awidności pozwala na wykrycie pierwotnego zakażenia oraz ocenić ryzyko zakażenia płodu. Badanie ultrasonograficzne może wykryć niektóre zmiany u płodu, takie jak powiększenie wątroby czy zmiany w mózgu, które mogą sugerować zakażenie CMV.
Leczenie cytomegalii w ciąży — co jest możliwe?
Walacyklowir to obecnie jedyny lek przeciwwirusowy o potwierdzonej skuteczności w redukcji ryzyka przeniesienia wirusa CMV z matki na płód w przypadku pierwotnej infekcji, co udokumentowano w badaniach klinicznych. Stosowany w dawce 8 g na dobę (podzielonej na 4 dawki) zmniejsza ryzyko transmisji wertykalnej o 70%, a także ogranicza powikłania takie jak małogłowie czy zapalenie siatkówki. W Polsce trwa pionierskie badanie POL PRENATAL CMV, które porównuje skuteczność dawek 4 g i 8 g, mając na celu opracowanie bezpieczniejszego protokołu bez utraty efektywności. Terapia walacyklowirem w mniejszej dawce jest dobrze tolerowana przez kobiety w ciąży, a analizy nie wykazują istotnych działań niepożądanych u płodu. Wczesne wdrożenie leczenia (najlepiej przed 16. tygodniem ciąży) pozwala znacząco poprawić rokowania dziecka.
Profilaktyka zakażenia CMV w ciąży — jak zmniejszyć ryzyko?
Zapobieganie cytomegalii w ciąży opiera się głównie na przestrzeganiu prostych zasad higienicznych. Kobiety ciężarne powinny unikać bezpośredniego kontaktu ze śliną i moczem małych dzieci, często myć ręce, szczególnie po zmianie pieluszki czy kontakcie z dziećmi, oraz nie dzielić się naczyniami czy sztućcami z dziećmi.
Dodaj komentarz