Cytomegalia, wywołana przez wirus cytomegalii (CMV), jest jedną z najczęstszych infekcji wirusowych na świecie. W większości przypadków przebiega bezobjawowo lub z bardzo łagodnymi objawami, które mogą być mylone z przeziębieniem. Jednak u osób z obniżoną odpornością, w ciąży lub u noworodków może powodować poważne problemy zdrowotne.

Co to jest cytomegalia?

Cytomegalia to choroba wirusowa wywołana przez wirus cytomegalii (CMV), który należy do rodziny Herpesviridae. Jest to jeden z największych wirusów z dwuniciowym DNA, którego średnica sięga nawet 200 nm. Wirus ten występuje powszechnie na całym świecie, a jego jedynym rezerwuarem, a tym samym źródłem zakażenia, jest człowiek. Po przedostaniu się do organizmu, wirus atakuje między innymi leukocyty, limfocyty oraz fibroblasty. W przebiegu infekcji nasz układ odpornościowy wytwarza swoiste przeciwciała klasy IgM i IgG przeciwko wirusowi CMV, które pomagają zwalczyć chorobę.

Jak można zarazić się wirusem cytomegalii?

Do zakażenia wirusem cytomegalii może dojść przez kontakt ze śliną, moczem lub zbliżenia seksualne z nosicielem lub osobą chorą. Chory posiada cząsteczki wirusa we wszystkich wydzielinach ciała – łzach, ślinie, moczu, wydzielinie dróg rodnych, nasieniu, krwi, mleku kobiecym. Poza kontaktem bezpośrednim do zakażenia może dojść w wyniku przeszczepienia narządu od zainfekowanego dawcy, a także poprzez przetoczenie zakażonej krwi. Możliwe jest również zakażenie wewnątrzmaciczne płodu w okresie ciąży.

Objawy cytomegalii u zdrowych osób

U zdrowych osób cytomegalia często przebiega bezobjawowo, ale w przypadku wystąpienia objawów mogą one obejmować:

• Gorączka: Jednym z pierwszych objawów jest podwyższona temperatura ciała.
• Bóle mięśniowo-stawowe: Osoby zarażone mogą odczuwać bóle mięśni i stawów.
• Osłabienie: Zmęczenie i brak energii są powszechnymi objawami.
• Powiększenie węzłów chłonnych i wątroby: Może wystąpić powiększenie węzłów chłonnych i wątroby.
• Rzadziej: Zapalenie gardła, powiększenie śledziony, żółtaczka.

Objawy cytomegalii u osób z obniżoną odpornością

U osób z obniżoną odpornością, takich jak pacjenci z HIV/AIDS lub po przeszczepach narządów, cytomegalia może powodować poważniejsze problemy zdrowotne:

• Zapalenie mózgu: Może prowadzić do zapalenia mózgu, które jest stanem zagrażającym życiu.
• Śródmiąższowe zapalenie płuc: Infekcja może powodować zapalenie płuc, które utrudnia oddychanie.
• Zapalenie siatkówki i naczyniówki: Może powodować problemy ze wzrokiem, w tym zapalenie siatkówki.
• Zapalenie trzustki i nadnerczy: Może prowadzić do zapaleń innych narządów.

Te poważne objawy rozwijają się w wyniku zakażenia wirusem cytomegalii.

Objawy Cytomegalii u Noworodków

Cytomegalia wrodzona, czyli zakażenie wirusem CMV podczas rozwoju w łonie matki, może powodować poważne problemy zdrowotne u noworodków:

• Opóźnienie umysłowe: Może prowadzić do opóźnień w rozwoju umysłowym.
• Wodogłowie: Może powodować gromadzenie się płynu mózgowo-rdzeniowego w mózgu.
• Uszkodzenie narządu wzroku: Może prowadzić do problemów ze wzrokiem.
• Niedosłuch: Może powodować trwałe uszkodzenie słuchu.
• Żółtaczka: Noworodki mogą mieć żółtaczkę.
• Skaza krwotoczna: Może wystąpić skaza krwotoczna.

Zakażenia płodu mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych u noworodków, takich jak poronienie, obumarcie płodu oraz wrodzona cytomegalia.

Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży

W ciąży cytomegalia może stanowić poważne ryzyko dla rozwoju płodu:

• Ryzyko poronienia: Zakażenie wirusem CMV może zwiększać ryzyko poronienia. Zakażenia pierwotnego są szczególnie niebezpieczne dla płodu.
• Poród przedwczesny: Może prowadzić do przedwczesnego porodu. Ryzyko przeniesienia zakażenia jest wyższe podczas zakażenia pierwotnego.
• Wady wrodzone u dziecka: Może powodować wady wrodzone u dziecka.

Objawy skórne i powiększenie wątroby

W niektórych przypadkach cytomegalia może objawiać się skórnie. Mogą pojawić się plamki lub grudki, które mogą swędzieć i boleć. Te objawy są rzadkie, ale mogą być niepokojące dla osób zakażonych. Warto zauważyć, że cytomegalia może również powodować inne skórne manifestacje, choć są one mniej powszechne niż inne objawy.

W celu uniknięcia zakażenia, zwłaszcza w grupach podwyższonego ryzyka, ważne jest przestrzeganie zasad higieny i unikanie kontaktu z osobami zakażonymi.

Diagnostyka cytomegalii

W diagnostyce cytomegalii najczęściej korzysta się z testów serologicznych, najczęściej metodą ELISA. Pozwalają one wykryć przeciwciała IgM i IgG. Badanie serologiczne nie pozwala na rozróżnienie szczepów CMV. Charakterystyczne zmiany w narządach widoczne są w mikroskopie świetlnym. W sytuacji podejrzenia zarażenia wirusem cytomegalii wykonuje się badania serologiczne, w których oznaczane są przeciwciała przeciwko cytomegalowirusowi.

Leczenie cytomegalii

U pacjentów bez współistniejących niedoborów odporności leczenie cytomegalii jest objawowe – podaje się leki przeciwgorączkowe. W przypadku słabo funkcjonującego układu immunologicznego może okazać się konieczne leczenie specjalnym lekiem przeciwwirusowym – gancyklowirem, cydofowirem lub foskarnetem. Podawany on jest najczęściej w warunkach szpitalnych, dożylnie. U dzieci, które borykają się z cytomegalią wrodzoną, a także u osób z obniżoną odpornością stosuje się leki, których zadaniem jest hamować namnażanie groźnego wirusa.

Zapobieganie zakażeniom cytomegalowirusem

Niestety nie istnieje szczepionka przeciwko CMV. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia ważne jest dbanie o higienę, częste mycie rąk mydłem i wodą, szczególnie po kontakcie z dziećmi. Unikanie całowania dzieci w usta i policzki, a także niedzielenie się napojami, jedzeniem i przyrządami wkładanymi do ust (szczoteczka do zębów itp.).