Wirus cytomegalii – podstawowe informacje
Wirus cytomegalii (CMV, cytomegalovirus) należący do rodziny Herpesviridae. to jeden z najczęściej występujących wirusów na świecie, Zakażenia wirusem cytomegalii są powszechne, a u zdecydowanej większości osób przebiegają bezobjawowo. Jednak u kobiet w ciąży zakażenie CMV może prowadzić do poważnych następstw choroby u dziecka, zwłaszcza gdy dojdzie do zakażenia pierwotnego w pierwszym trymestrze ciąży.
Badania na cytomegalię w ciąży – kiedy i dlaczego?
Badania wykrywające zakażenie cytomegalii w ciąży nie należą do rutynowych badań przesiewowych. Badania serologiczne, polegające na oznaczeniu obecności przeciwciał IgM, IgG oraz awidności są podstawowymi badaniami diagnostycznymi. Wykrycie przeciwciał IgM może świadczyć o świeżym zakażeniu, jego reaktywacji lub może być to tylko fałszywa reakcja układu immunologicznego. Obecność przeciwciał IgG świadczy o przebyciu zakażenia, a badanie awidności przeciwciał IgG pozwala odróżnić infekcję świeżą od przebytej w przeszłości. Awidność to miara siły, z jaką przeciwciała IgG wiążą się z antygenem; niska awidność wskazuje na świeże zakażenie, natomiast wysoka świadczy o przebyciu infekcji w przeszłości.
Jak pobiera się próbkę do badania?
Do wykrycia przeciwciał przeciw CMV pobiera się krew żylną z przedramienia. W celu wykrycia samego wirusa można badać krew, mocz, plwocinę, wody płodowe, płyn mózgowo-rdzeniowy, płyn z dwunastnicy lub fragmenty tkanek. Rodzaj próbki zależy od metody badania oraz stanu pacjenta. Niektóre materiały, jak wody płodowe czy płyn mózgowo-rdzeniowy, pobierane są przez lekarza podczas specjalistycznych procedur.
Jak się przygotować do badania na CMV?
Nie jest wymagane specjalne przygotowanie do badania.
Objawy cytomegalii – na co zwrócić uwagę?
Objawy cytomegalii są bardzo niespecyficzne a w zdecydowanej większości przypadków zakażenia wirusem cytomegalii przebiegają bezobjawowo. U kobiet w ciąży mogą pojawić się objawy chorobowe przypominające mononukleozę zakaźną: gorączka, bóle mięśni, powiększenie węzłów chłonnych, ból gardła, powiększenie wątroby, a czasem wysypka skórna. Zakażenia bezobjawowe, są szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą prowadzić do zakażenia dziecka bez wcześniejszych objawów choroby u matki.
Przeciwciała IgG – co oznaczają wyniki badań?
Badanie pozwala stwierdzić, czy pacjent aktualnie lub w przeszłości miał zakażenie CMV.
Zakażenia wirusem cytomegalii w ciąży – konsekwencje dla dziecka
Zakażenia wirusem cytomegalii w ciąży mogą prowadzić do cytomegalii wrodzonej u dziecka, zwłaszcza gdy do zakażenia dochodzi w pierwszym trymestrze ciąży. Najpoważniejsze skutki to uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, ograniczenie wewnątrzmacicznego wzrostu, opóźnienia rozwoju umysłowego, a także głuchota, zapalenie siatkówki czy powiększenie wątroby. Ryzyko przeniesienia zakażenia pierwotnego na płód w pierwszym trymestrze ciąży może wynosić nawet do 50%. Dlatego tak ważna jest świadomość, badania i jak najszybsze wdrożenie leczenia.
Zakażenia pierwotnego i wtórne – różnice i znaczenie
Wyróżniamy zakażenie pierwotne (pierwszy kontakt z wirusem) oraz zakażenie wtórne (reaktywacja lub ponowne zakażenie innym szczepem). Zakażenie pierwotne w czasie ciąży są groźniejsze gdyż częściej prowadzą do zakażenia płodu. Natomiast zakażenie wtórne, choć rzadziej prowadzi do zakażenia płodu jest równie niebezpieczne.
Badania serologiczne i badanie ultrasonograficzne
Badania serologiczne są podstawą diagnostyki zakażenia CMV u kobiet w ciąży. W przypadku nieprawidłowości w badaniu ultrasonograficznym (np. małogłowie, ograniczenie wzrostu płodu), zaleca się dalszą diagnostykę, m.in. badanie obecności wirusa w płynie owodniowym (amniopunkcja). Badanie PCR płynu owodniowego wykonuje się zazwyczaj w 21.–22. tygodniu ciąży, co pozwala na potwierdzenie zakażenia dziecka.
Profilaktyki zakażenia płodowego – jak się chronić?
Nie istnieje szczepionka przeciwko wirusowi cytomegalii, choć prace nad nią trwają, dlatego kluczowe znaczenie ma profilaktyka zakażenia płodowego poprzez przestrzeganie prostych zasad higienicznych. Kobiety w ciąży powinny unikać kontaktu ze śliną dziecka, szczególnie w wieku przedszkolnym, myć ręce po zmianie pieluszki, unikać dzielenia sztućców czy picia z tej samej szklanki co osoby zakażonej. Najczęstszym źródłem zakażenia są małe dzieci, dlatego szczególną ostrożność powinny zachować kobiety ciężarnej mające kontakt z dziećmi w wieku przedszkolnym.
Leczenie cytomegalii – aktualne możliwości
Leczenie cytomegalii w ciąży jest ograniczone i wdraża się je głównie w przypadku potwierdzonego zakażenia pierwotnego. Stosuje się lek przeciwwirusowy walakcyklowir. U kobiet ciężarnej z potwierdzonym zakażeniem CMV zaleca się ścisły nadzór położniczy oraz regularne badania ultrasonograficzne w celu monitorowania rozwoju płodu. Zgłaszając się do naszego badania klinicznego, można liczyć na pełną opiekę i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Podsumowanie – świadoma nosicielstwa i zapobieganie cytomegalii
Badania w ciąży pozwalają na ocenę ryzyka zakażenia dziecka i wdrożenie odpowiedniego postępowania. Pamiętaj, że w przypadku niepokojących objawów chorobowych lub podejrzenia kontaktu z wirusem cytomegalii, zawsze warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę, a w przypadku potwierdzenia zakażenia, wdrożyć leczenie.
Dodaj komentarz