Cytomegalia odnosi się do zespołu objawów klinicznych, wywołanych zakażeniem wirusem cytomegalii (CMV) Wirus ten jest bardzo rozpowszechniony w środowisku. Częstość zakażeń CMV jest wysoka i rośnie wraz z wiekiem populacji. U prawie 99% osób z prawidłowym układem odpornościowym zakażenie CMV przebiega bezobjawowo lub jako łagodna choroba. Jeśli objawy wystąpią, mogą przypominać mononukleozę, z takimi symptomami jak gorączka, bóle mięśniowo stawowe oraz gardła, osłabienie, powiększenie węzłów chłonnych.  

Wirus cytomegalii (CMV), który należy do rodziny Herpesviridae. Jest to jeden z największych wśród wirusów ludzkich z  dwuwiciowym DNA, którego średnica sięga 200 nm. Jego jedynym rezerwuarem, a tym samym źródłem zakażenia, jest  człowiekiem. Cytomegalowirus cechuje się zdolnością do utrzymywania się w stanie latentnym (utajonym)  przez całe życie. 

Po przedostaniu się do organizmu, wirus atakuje między innymi leukocyty, limfocyty oraz fibroblasty. W przebiegu infekcji układ odpornościowy wytwarza swoiste przeciwciała klasy IgM i IgG przeciwko wirusowi CMV, które pomagają zwalczyć chorobę. 

Jak można zarazić się wirusem cytomegalii? 

Do zakażenia wirusem cytomegalii może dojść drogą kropelkową przez kontakt ze śliną, moczem lub zbliżenia seksualne z nosicielem lub osobą chorą. Poza kontaktem bezpośrednim do zakażenia może dojść w wyniku przeszczepienia narządu od zainfekowanego dawcy, a także poprzez przetoczenie zakażonej krwi. Możliwe jest również zakażenie wewnątrzmaciczne płodu w okresie ciąży. 

Objawy cytomegalii u osób z prawidłowym układem odpornościowym 

U osób tych, cytomegalia często przebiega bezobjawowo, ale w przypadku wystąpienia objawów mogą one obejmować: 

• Gorączka 

• Bóle mięśniowo-stawowe. 

• Osłabienie 

• Powiększenie węzłów chłonnych i wątroby 

• Rzadziej: Zapalenie gardła, powiększenie śledziony, żółtaczka. 

W niektórych przypadkach wirus CMV powoduje także ciężkie powikłania takie jak np. zapalenie wątroby. 

Objawy cytomegalii u osób z obniżoną odpornością 

U osób z obniżoną odpornością, takich jak pacjenci z HIV/AIDS lub po przeszczepach narządów, cytomegalia może powodować poważniejsze problemy zdrowotne: 

• Zapalenie mózgu, które jest stanem zagrażającym życiu. 

• Zapalenie siatkówki: 

• Śródmiąższowe zapalenie płuc 

• Zapalenie siatkówki i naczyniówki 

• Zapalenie trzustki i nadnerczy 

Objawy Cytomegalii u Noworodków 

Cytomegalia wrodzona, czyli zakażenie wirusem CMV podczas rozwoju w łonie matki, może powodować poważne problemy zdrowotne u noworodków: 

• Opóźnienie umysłowe. 

• Wodogłowie 

• Uszkodzenie narządu wzroku 

• Niedosłuch 

• Żółtaczka 

• Skaza krwotoczna. 

Zakażenie wirusem cytomegalii w ciąży 

W ciąży cytomegalia może stanowić poważne ryzyko dla rozwoju płodu: 

• Zwiększone ryzyko poronienia 

• Poród przedwczesny 

• Wady wrodzone u dziecka 

Profilaktyka CMV 

Niestety nie istnieje szczepionka przeciwko CMV. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia ważne jest dbanie o higienę, częste mycie rąk mydłem i wodą, szczególnie po kontakcie z dziećmi (zwłaszcza w wieku przedszkolnym). Unikanie całowania dzieci w usta i policzki, a także współdzielenia napoi, jedzenia czy przyborów toaletowych takich jak np. szczoteczka do zębów. 

Diagnostyka cytomegalii 

W diagnostyce cytomegalii najczęściej korzysta się z testów serologicznych,., . Pozwalają one wykryć przeciwciała IgM i IgG. W celu potwierdzenie świeżego zakażenia wykonuje się ocenę awidności przeciwciał IgG. Niska awidność świadczy o niedawno przebytym zakażeniu. Można także wykonać diagnostykę genetyczną poprzez oznaczenie DNA CMV we krwi lub wydzielinach (np. mocz). 

Leczenie zakażenia wirusem cytomegalii (CMV) 

U osób immunokompetentnych zakażenie CMV zazwyczaj przebiega łagodnie i nie wymaga leczenia przeciwwirusowego. W przypadku wystąpienia objawów, terapia ogranicza się do leczenia objawowego, obejmującego podawanie leków przeciwgorączkowych i odpoczynek. 

U osób z obniżoną odpornością (np. pacjentów po przeszczepach, z zakażeniem HIV) lub w przypadku ciężkiego przebiegu zakażenia, konieczne może być leczenie przeciwwirusowe. Standardowo stosuje się: 

• gancyklowir (podawany dożylnie), 

• foskarnet (alternatywa w przypadku oporności lub nietolerancji gancyklowiru), 

• cidofowir (rzadziej, ze względu na wysoką toksyczność nerkową). 

W cytomegalii wrodzonej (u noworodków z objawową infekcją CMV) stosuje się  walgancyklowir podawany doustnie lub gancyklowir dożylnie. Leczenie przeciwwirusowe u noworodków trwa zazwyczaj 6 miesięcy i ma na celu ograniczenie ryzyka trwałych uszkodzeń słuchu oraz opóźnienia rozwoju neuropsychicznego. 

Decyzja o wdrożeniu terapii przeciwwirusowej wymaga indywidualnej oceny stanu pacjenta oraz monitorowania ewentualnych działań niepożądanych leczenia.